LARISA KARAOSMANOVIĆ: Vrijeme je da se probudimo i zauzmemo konsenzus kad je u pitanju očuvanje našeg identiteta. Ne smijemo dozvoliti da bude predstavljen samo kroz “Pazarske mantije” jer ćemo u suprotnom izgubiti suštinu i istinski elemenat našeg kompletnog identiteta!

Prije par dana, kao jedan od učesnika seminara, saznala sam da se jedino “Pazarske mantije” nalaze na listi nematerijalnog kulturnog nasljeđa u Republici Srbiji, tj. da su “Pazarske mantije” jedino nematerijalno kulturno nasljeđe muslimana Bošnjaka u Srbiji. Razočarana tom činjenicom, odlučila sam se na pisanje ove kolumne.

Nematerijalno kulturno nasljeđe predstavlja dio identiteta, vjerskog ili nacionalnog. To je i jedino živo nasljeđe.

Ako pogledamo listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa Repulike Srbije, na kojoj se nalaze 34 elementa, vidjećemo da se na toj listi od sandzačkog nematerijalnog blaga nalaze samo “Pazarske mantije”.

Gledajući istu, da li su onda Pazarske mantije jedini element u velikom broju mogućih elemenata koji predstavljaju identitet muslimana Bošnjaka u Srbiji?
Zbog samo jednog elementa, postavlja se pitanje da li muslimani Bošnjaci žive u Republici Srbiji?

Pored Sandžačke sevdalinke, Hićaje, Sandžačkog ćilima, Hidžretske Nove godine i mnogih drugih, “Pazarske mantije” su ostale usamljene, ne po izboru muslimana Bošnjaka, nego nekoga ko ili ne razumije ili namjerno ne želi da razumije i sazna više o nematerijalnom kulturnom nasleđu muslimana Bošnjaka u Srbiji.

Onaj ko je nominirao “Pazarske mantije” kao dio identiteta muslimana Bošnjaka treba debelo sa se zapita o svom ličnom identitetu kao i o nacionalnom i vjerskom identitetu, kako sebe tako i svoje djece i naših budućih generacija.

Čudo da se taj isti nije sjetio da nominira za ovu listu i “Pazarski ćevap”, “Pazarsku pljeskavicu”, “Pazarski burek”?!

Lokalne zajednice i institicije kulture su te koje identifikuju element nematerijalnog kulturnog dobra, dokumentuju ga i šalju regionalnom kordinatoru. Da li naše lokalne zajednice imaju interesovanje i volju za tako nešto?

Frtalj tepsije nematerijalnog kulturnog nasljeđa

Da li ljudi koji su na čelu institucija kulture u lokalnim zajednicama imaju interesovanja i dovoljno znanja da bez obzira na nacionalnu odrednicu, pošteno i časno, identifikuju elemente nematerijalnog kulturnog nasleđa u sredinama u kojima žive?

U okviru muzeja treba da postoji odjeljenje za nematerijalno kulturno nasljeđe. Pa da li svi muzeji imaju to odeljenje i ako nemaju, treba da ga što prije oforme?!

Sama procedura upisa nematerijalnog kulturnog nasljeđa u registar nije zahtjevna. No, u Sandžaku je ona veoma teška obzirom da u njemu ne postoji regionalni koordinator. Stoga se Sandžaklije moraju obraćati koordinatoru u Sirogojnom.

Sa pravom se pitam zašto Sandžak nema svog regionalnog koordinatora sa kojim bi ova procedura bila sasvim lahka, što bi dovelo do adekvatnog upisa nematerijalnog kulturnog naseđa sa prostora Sandžaka.

Da bi Nacionalni komitet odobrio upis elementa u registar, potrebno je da element prođe komisiju. Ko su ljudi koji sjede u komisiji i odlučuju o tome?

Na sva ova pitanja nema odgovora ili su oni površni. Ovo predstavlja problem i pri upisu u registar elementa, a moguće ga je riješiti uključivanjem stručnjaka iz reda muslimana Bošnjaka u komisiju.

Uz sve gore navedeno smatram da je za identifikaciju nematerijalnog kulturnog nasljeđa potrebno uključiti širu zajednicu, obavezno pripadnike vjerskih zajednica, posebno mislim na Mešihat Islamske zajednice u Srbiji, predstavnike oba Univerziteta (IUNP i DUNP), organizacije civilnog društva kao i viđenije i značajne građane i pojedince.

Zaista je vrijeme da se probudimo i zauzmemo konsenzus kad je u pitanju očuvanje našeg identiteta. Ne smijemo dozvoliti da bude predstavljen samo kroz “Pazarske mantije” jer ćemo u suprotnom izgubiti suštinu i istinski elemenat našeg kompletnog identiteta!