أم كل الأمهات (ummu kule-l-ummehati)

" i Allah će na visoke stepene uzdignuti one među vama koji vjeruju i kojima je dato znanje. A Allah dobro zna ono što radite." (El-Mudžadela, 11.)

Fatima Al-Fihri možda nije poznato ime, ali njen uticaj na svijet je ogroman. Osnivaćica je prvog univerziteta u historiji.

Prvi moderni koncept univerziteta temelji se na jednostavnim, provjerenim činjenicama koje se danas rijetko obrađuju na evropskim univerzitetima, od mašriga do magriba, često namjerno zanemarene. Time se gubi ključna poveznica koja bi trebala objasniti kako je Evropa, nakon srednjeg vijeka sporog religijskog razdoblja, napravila iskorak u novo doba.

Fatima Al-Fihri, mlada žena koja je osnovala univerzitet u Fesu, Africi, postavila je temelje za kurikulume, akademske stepene, diplome, toge i rese. Sve ono što i danas krasi sveučilišta diljem svijeta. Osim toga, slala je značajne količine prevedenih knjiga, naučnih otkrića i spoznaja iz Tunisa i Maroka, koje su doprinijele osnivanju ranih evropskih univerziteta poput Sorbone, Bolonje i Padove u 11.vijeku.

Prva moderna visokoškolska institucija u svijetu, Univerzitet Kajrevan (ili Al-Qarawiyyin) nalazi se u Fesu, osnovan je 859. godine i simbolizuje taj tok i snagu znanja koji su od davnina imali duboke moralne i etičke korijene u islamu. Ovaj univerzitet nije samo bio središte obrazovanja, već i mesto gdje se znanje prenosi na način koji izgrađuje pojedince i zajednice. U islamskoj civilizaciji, znanje je uvijek bilo cijenjeno kao svjetlost koja vodi ka etičkoj uzvišenosti, prosvetljenju, i razvoju društva u cjelini. Kajrevan je, kroz stoljeća, ostao simbol posvećenosti obrazovanju i duhovnoj uzvišenosti, čineći ključne korake u širenju nauke, filozofije, hadisa, tefsira i etike koje su inspirirale i obogatile brojne druge kulture.

Univerzitet, džamija i biblioteka koje je osnovane u devetom stoljeću još uvijek u funkciji i smatraju se simbolima kulture i istorije Fesa (Maroko), već je njeno nasljeđe kao kruna obrazovanja pomoglo u stvaranju jednog od eminentnih centara učenja u zlatnom dobu islama. Kajrevan se hvalio stotinama učenika – toliko da su desetine medresa (vjerskih škola) puštene u rad u okolnim predgrađima za smještaj učenika iz Kajrevana. Biblioteka se u to vrijeme sastojala od preko 30.000 tomova iz cijelog islamskog svijeta i Evrope.

Biografija Al – Fihri
Rođena je 800. godine n.e. u trgovačkoj porodici. Doselili su se u grad Fes sa mnogim migantima koji su dolazili iz Andaluzije., Fes je bio savršeno mjesto za procvat poslovanja, a Fatimin otac se ponovo etablirao kao bogat i poštovan trgovarc u gradu.

Iako ne znamo mnogo detalja o Fatiminom ranom životu i vremenu provedenom u Fesu, znamo da je njen otac bio jako vezan za nju i njenu sestru, što je rezultiralo i uticalo na obrazovanje njene sestre Merjem i nje. Dok su odrastale, podučavali su ih kod kuće, kao što je to bio običaj u to vrijeme za žene srednje i više klase. Fatima se udala i živjela prema etičkim postulatima koje se baštine u islamskoj tradiciji, brinući o svom domaćinstvu i provodeći vrijeme u učenju i dobrotvornim aktivnostima. Život joj se drastično promijenio kada su joj muž, brat i otac umrli u kratkom vremenskom periodu.

Fatimi i Merjem njihov otac je ostavio značajno nasljedstvo. Obje su bile odlučne da vide hajra svom bogastvu, te da ovo naslijeđe pretvore u trajnu sadaku, koja će biti od koristi Ummetu posljednjeg Poslanika Muhammeda, a.s.

Neprestani dotok izbjeglica iz Muslimanske Španije popunjavao je sva mjesta u džamijama, Merjemm je iskoristila nasljedstvo da izgradi džamiju u andaluzijskoj četvrti i danas spada u četri najveće džamije u svijetu, nazvavši je "Al-Andalus" po migrantima koji su naselili tu oblast. Dok je Merjem svoj život posvetila izgradnji i uređivanju džamije, Fatima Al-Fihri ima u planu još nešto veće, njeno obzorje onoga sto je zamislila ostavit će trag stoljećima da prkosi svim onim islamofobičnim komentarima, da su žene u islamu potlačne, gdje su im prava dovedena na minimum. Nije mogla ni slutiti da će ovo biti rođenje prvog i najstarijeg univerziteta u svijetu, ono što do tada oko nije vidjelo a uho čulo.

U devetom vijeku otvoren je prvi univerzitet, preteča svemu danas sto predstavlja visokoobrazovanje. Osnovan je od strane Fatime Al- Fihri Univerzitet Kajrevan.