Armin ČUSTO: Integracija Srbije u Evropsku uniju podrazumijeva i njenu obavezu da prizna da je kao pomagač odgovorna za počinjeni genocid nad Bošnjacima Srebrenice, i da u zakonodavstvu donese Zakon o zabrani negiranja genocida, jer je na to obavezuje presuda Stalnog suda u Haagu, ali i presude Haškog tribunala za bivšu Jugoslaviju. Srbija uporno bježi od navedene obaveze, a često kroz zakondavne inicijative u svom parlamentu pokušava relativizirati genocid i perfidno se prikazati kao država koja želi izgradnju dobrosusjedskih odnosa. Posljednji takav primjer jeste izmjena Krivičnog zakona Srbije koji se odnosi na negiranje genocida i ratnih zločina, kojem je predviđeno da će kaznom zatvora od šest mjeseci do pet godina kazniti onog ko negira postojanje ili značajno umanjuje težinu genocida.

Pristupanje Srbije Evropskoj uniji podrazumijeva ispunjavanje uvjeta određenih od strane tijela EU sadržanih u poglavljima koji se odnose na provođenje ustavnih, ekonomskih, socijalnih, obrazovnih, zdravstvenih i drugih potrebnih reformi. Jedan od ključnih uvjeta za integraciju Srbije u Evropsku uniju jeste izgradnja dobrih odnosa sa susjedima, prvenstveno sa državom Bosnom i Hercegovinom - Poglavlje 23 i 24, koja se odnose na pravosuđe, sigurnost, pravdu i ljudska prava.

Navedeno poglavlje podrazumijeva obavezu Srbije na uspostavljanje saradnje sa sudom u Haagu pred kojim se vode (vodili) postupci za ratne zločine protiv vojnog i političkog rukovodstva Srbije, izručenje svih lica koja se terete za ratne zločine počinjene na prostoru bivše Jugoslavije, preuzimanje predmeta koje je Haški sud dodjelio sudovima u Srbiji, uspostavljanje pravosudne saradnje između Srbije i susjednih država koja će biti usmjerena na otkrivanje ratnih zločina i njihovo dalje procesuiranje. Dosadašnji izvještaji su pokazali da Srbija nije ispunila potrebne uvjete, a u izvještaju Glavnog tužioca Haškog suda utvrđeno je da Srbija ne poštuje odluke suda u Haagu, relativizira zločine i i pravomoćne presude, negira jurisdikciju suda u Haggu, pri čemu se misli prvenstveno na izjave određenih političara iz Srbije, ali i činjenicu neizručivanja lica protiv kojih su potvrđene optužnice za ratne zločine od strane susjednih pravosudnih tijela, iako je Srbija sa Hrvatskom i Bosnom i Hercegovinom potpisala saradnju u pogledu pravne pomoći, koja podrazumijeva, između ostalog, i izručenje lica koji se terete da su odgovorna za izvršenje ratnih zločina.

Poglavlje 24 (pravosuđe i ljudska prava) je dio Evropske pravne stečevine (Acquis communautaire) koja predstavlja pravni i politički princip za evropske integracije. Acquis communautaire se sastoji od prava i obaveza koje Evropska unija stavlja pred države članice EU ali i države kandidate za članstvo u Evropsku uniju, pri čemu države imaju obavezu da usklade svoje zakonodavstvo sa zakonodavstvom Evropske unije. Intencija cjelokupnog Acquisa communautairea jeste uspostvljanje jedinstvenog pravnog i političkog okvira koji će omogućiti ostvarivanje cilja zbog kojeg je Evropska unija osnovana, a to je ujedinjena Evropska unija, unija mira, sigurnosti, blagostanja, u kojem će razlike među narodima biti prednost i kohezioni faktor u uspostavljanju pravednijeg sistema bez ratova.

NASTAVLJA SE LICEMJERSTVO VELIKO-SRPSKIH NACIONALISTA: Vlada Srbije je izmjenom Krivičnog zakona podrazumijevala presude za genocid izrečene od strane Međunarodnog krivičnog suda za ratne zločine u Hagu, odnosno presuda za počinjeni genocid u Kongu ali ne i presudu za genocid nad Bošnjacima u Srebrenici koja je utvrđena od strane Međunarodnog suda u Haagu.

Međutim, sama intencija stvaranja Evropske unije je više puta prekršena jer su države članice Evropske unije dozvolile agresiju i genocid u Bosni i Hercegovini; što opravdava tvrdnju mnogih boraca za ljudska prava, evropskih zvaničnika da je Bosna i Hercegovina i genocid koji je počinjen u njoj tamna mrlja na evropskoj savjesti. Iako je nakon Drugog svjetskog rata rečeno, nikad više da se desi genocid, isti se desio Bosni i Hercegovini. Da je genocid u Bosni Hercegovini tamna mrlja na savjesti Evrope opravdava se činjenicom da je počinjeni genocid izvršen u uvjetima kada je uspostavljena međunarodna kodifikacija krivičnog djela genocida, kroz donošenje Konvencije o sprečavanju i kažnavanju zločina genocida koja je stupila na snagu 1951. godine. S toga cilj Evropske pravne stečevine jeste da države članice EU i države kandidati moraju uspostaviti takav sistem koji će omogućiti temeljitu zaštitu i poštivanje ljudskih prava, da se više nikada na tlu Evrope ne desi neki novi genocid.

Ispunjavanje obaveza iz gore navedenog Acquisa communautairea za državu Srbiju je do sada predstavljao veliki problem iz razloga što je država Srbija presudom od strane Međunarodnog suda pravde u Haagu označena kao saučesnik u izvršenju genocida nad Bošnjacima Srebrenice. Država Srbija je prekršila član 1. i 4. Konvencije o sprečavanju i kažnjavanju zločna genocida, a vojno i financijski je pomagala vojni i politički vrh Republike Srpske koji su označeni kao direktni počinitelji krivičnog djela genocida nad Bošnjacima Srebrenice.

Dakle, integracija Srbije u Evropsku uniju podrazumijeva i njenu obavezu da prizna da je kao pomagač odgovorna za počinjeni genocid nad Bošnjacima Srebrenice, i da u zakonodavstvu donese Zakon o zabrani negiranja genocida, jer je na to obavezuje presuda Stalnog suda u Haagu, ali i presude Haškog tribunala za bivšu Jugoslaviju. Srbija uporno bježi od navedene obaveze, a često kroz zakondavne inicijative u svom parlamentu pokušava relativizirati genocid i perfidno se prikazati kao država koja želi izgradnju dobrosusjedskih odnosa. Posljednji takav primjer jeste izmjena Krivičnog zakona Srbije koji se odnosi na negiranje genocida i ratnih zločina, kojem je predviđeno da će kaznom zatvora od šest mjeseci do pet godina kazniti onog ko negira postojanje ili značajno umanjuje težinu genocida.

Vlada Srbije je izmjenom Krivičnog zakona podrazumijevala presude za genocid izrečene od strane Međunarodnog krivičnog suda za ratne zločine u Hagu, odnosno presuda za počinjeni genocid u Kongu ali ne i presudu za genocid nad Bošnjacima u Srebrenici koja je utvrđena od strane Međunarodnog suda u Haagu. Ovakva izmjena krivičnog zakona prestavlja licemjernu politiku vlasti Srbije ali i direktno podrivanje u cjelokupan sistem evropske pravne stečevine. Rezolucija Evropskog parlamenta o osudi gencida nad Bošnjacima Srebrenice također čini evropsku pravnu stečevinu, a Evropski parlament je ovom rezlucijom dao obavezu državama kandidatima da donesu propise kojim će institucionalno osuditi genocid nad Bošnjacima Srebrenice. Izmjena Krivičnog zakona Srbije koji predviđa kazne zatvora za negiranje genocida ne može ostavariti svoj pravni učinak bez donošenja posebnog Zakona o osudi genocida nad Bošnjacima Srebrenice. Donošenje takvog zakona bi predstavljalo stvarnu i istinsku volju Srbije da osudi izvršeni genocid nad Bošnjacima Srebrenice, a u isto vrijeme i da se suoči sa vlastitom prošlošću. Dok god Narodna skupština Srbije ne donese gore navedeni zakon, svaki njen vid i težnja sa dobrosusjedskim odnosima je pokazatelj njenog licemjerstva.

---

Autor je član Internacionalnog ekspertnog tima Instituta za istraživanje genocida Kanada

---