Vijesti
OD REFORMISTE DO SECESIONISTE: USPON I PAD MILORADA DODIKA
|
|
Autor: Vijesti.me
Objavljeno: 21. August 2025. 17:08:36
Milorad Dodik je u kasnim 1990-im bio zapadni favorit i reformista koji je dobio premijersku poziciju u Republici srpskoj (Rs) uz podršku međunarodne zajednice. Dvije decenije kasnije postaje simbol secesionizma, klijentelizma i prkosa Dejtonu, pod američkim i britanskim sankcijama, sa pravosnažnom presudom zbog nepoštovanja odluka Visokog predstavnika i sa oduzetim mandatom predsjednika Rs u augustu 2025.
Rani uspon: “Zapadni miljenik” koji obećava normalizaciju
Nakon rata, Dodik izlazi na scenu kao umjereni protivtežnik ratnoj eliti SDS-a: 1998. postaje premijer RS uz otvorenu podršku međunarodnih aktera. Taj rani narativ – reformista spreman na saradnju i demontažu ratnih struktura – dominira njegovim prvim mandatom (1998–2001). Analitičke hronike i kasniji profili u medijima i think-tankovima opisivali su ga kao “zapadnog miljenika” koji je trebalo da konsoliduje mir u entitetu.
Drugi premijerski mandat (2006-2010) i prvi predsjednički ciklus (2010-2018) učvrstili su njegovu izbornu mašineriju SNSD-a i oslonac na javna preduzeća i lokalne mreže. Međutim, već tada se bilježi zaokret ka tvrđem nacionalizmu i revizionističkim stavovima, uključujući negiranje genocida u Srebrenici, što signalizira strategijski preokret od “umjerenog” ka etnonacionalističkom lideru.
Strategijski zaokret: Od reformiste do secesioniste
Od 2018 (kao član Predsjedništva BiH iz reda srpskog naroda), a naročito od povratka na funkciju predsjednika Rs krajem 2022, Dodik intenzivira kampanju protiv državnih institucija i ovlašćenja Visokog predstavnika. Parlament RS 2023. usvaja set zakona kojima blokira objavu akata OHR-a i osporava odluke Ustavnog suda BiH, što Visoki predstavnik ekspresno poništava i paralelno pooštrava krivične odredbe za opstrukciju.
U vanjskoj politici Dodik sve čvršće gravitira ka Moskvi i Budimpešti; 2024. Rusija otvara kancelariju ambasade u Banjaluci, a 2025. otvoreno staje u njegovu odbranu nakon prvostepene presude, nazivajući postupak “političkim”. Ovaj “istočni oslonac” ide ruku pod ruku s retorikom o otcjepljenju RS.
Sankcije i izolacija: Finansijska stega kao prekretnica
SAD prvi put sankcionišu Dodika u januaru 2017. zbog opstrukcije Dejtonskog sporazuma; u januaru 2022. proširuju režim pod E.O. 14033 zbog podrivanja ustavnog poretka i korupcije, uz eksplicitne navode o klijentelističkim monopolima i zloupotrebi javnih resursa. Vašington 2023–2025. dodatno udara na njegovu mrežu saradnika i članove porodice, ciljajući “wealth-generating network”. Velika Britanija uvodi putne zabrane i zamrzavanje imovine u aprilu 2022. zbog “destabilizacije” BiH.
Nakon pravosnažne presude, Dodik se suočava s najtežim posljedicama u dosadašnjoj političkoj karijeri: Centralna izborna komisija BiH mu je oduzela mandat predsjednika Republike srpske, a Sud BiH izrekao mu je šestogodišnju zabranu obavljanja bilo kakvih javnih funkcija. Uz to, vlasti su mu oduzele i diplomatski pasoš, što ga dodatno izoluje i simbolično potvrđuje kraj višedecenijske dominacije na političkoj sceni, objavio je dnevnik vijesti.me.
Nakon rata, Dodik izlazi na scenu kao umjereni protivtežnik ratnoj eliti SDS-a: 1998. postaje premijer RS uz otvorenu podršku međunarodnih aktera. Taj rani narativ – reformista spreman na saradnju i demontažu ratnih struktura – dominira njegovim prvim mandatom (1998–2001). Analitičke hronike i kasniji profili u medijima i think-tankovima opisivali su ga kao “zapadnog miljenika” koji je trebalo da konsoliduje mir u entitetu.
Drugi premijerski mandat (2006-2010) i prvi predsjednički ciklus (2010-2018) učvrstili su njegovu izbornu mašineriju SNSD-a i oslonac na javna preduzeća i lokalne mreže. Međutim, već tada se bilježi zaokret ka tvrđem nacionalizmu i revizionističkim stavovima, uključujući negiranje genocida u Srebrenici, što signalizira strategijski preokret od “umjerenog” ka etnonacionalističkom lideru.
Od 2018 (kao član Predsjedništva BiH iz reda srpskog naroda), a naročito od povratka na funkciju predsjednika Rs krajem 2022, Dodik intenzivira kampanju protiv državnih institucija i ovlašćenja Visokog predstavnika. Parlament RS 2023. usvaja set zakona kojima blokira objavu akata OHR-a i osporava odluke Ustavnog suda BiH, što Visoki predstavnik ekspresno poništava i paralelno pooštrava krivične odredbe za opstrukciju.
U vanjskoj politici Dodik sve čvršće gravitira ka Moskvi i Budimpešti; 2024. Rusija otvara kancelariju ambasade u Banjaluci, a 2025. otvoreno staje u njegovu odbranu nakon prvostepene presude, nazivajući postupak “političkim”. Ovaj “istočni oslonac” ide ruku pod ruku s retorikom o otcjepljenju RS.
SAD prvi put sankcionišu Dodika u januaru 2017. zbog opstrukcije Dejtonskog sporazuma; u januaru 2022. proširuju režim pod E.O. 14033 zbog podrivanja ustavnog poretka i korupcije, uz eksplicitne navode o klijentelističkim monopolima i zloupotrebi javnih resursa. Vašington 2023–2025. dodatno udara na njegovu mrežu saradnika i članove porodice, ciljajući “wealth-generating network”. Velika Britanija uvodi putne zabrane i zamrzavanje imovine u aprilu 2022. zbog “destabilizacije” BiH.
Nakon pravosnažne presude, Dodik se suočava s najtežim posljedicama u dosadašnjoj političkoj karijeri: Centralna izborna komisija BiH mu je oduzela mandat predsjednika Republike srpske, a Sud BiH izrekao mu je šestogodišnju zabranu obavljanja bilo kakvih javnih funkcija. Uz to, vlasti su mu oduzele i diplomatski pasoš, što ga dodatno izoluje i simbolično potvrđuje kraj višedecenijske dominacije na političkoj sceni, objavio je dnevnik vijesti.me.
